Οι εξελίξεις στις διεθνείς συγκρούσεις φαίνεται να επηρεάζουν τις απόψεις των πολιτών σχετικά με τις αξίες της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Prorata, που πραγματοποιήθηκε με αφορμή την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου, καταγράφει ότι το 67% των Ελλήνων δηλώνουν πρόθυμοι να πάρουν τα όπλα για την υπεράσπιση της χώρας σε περίπτωση ξένης εισβολής. Παράλληλα, το 11% θα συμμετείχε σε στρατιωτικές επιχειρήσεις υπέρ μιας συμμάχου χώρας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 2024 τα αντίστοιχα ποσοστά διαμορφώνονταν στο 73% και 7%, αν και η διατύπωση του ερωτήματος είχε κάποιες διαφοροποιήσεις. Από την άλλη, το ποσοστό εκείνων που δεν θα πολεμούσαν για την πατρίδα τους αυξήθηκε από 17% πέρυσι σε 28% φέτος.
Η καθηγήτρια Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Κωνσταντίνα Μπότσιου, εκτιμά πως το ποσοστό των ερωτηθέντων που δηλώνουν διατεθειμένοι να υπερασπιστούν τη χώρα τους αντικατοπτρίζει υψηλή εθνική συνοχή. Παράλληλα, επισημαίνει ότι η αντίληψη του έθνους παραμένει ισχυρότερη από τις πολιτικές διαφορές σε περιόδους ειρήνης.
Ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης σημειώνει πως, αν και σημαντική μερίδα του πληθυσμού δηλώνει έτοιμη να πολεμήσει, η σύγχρονη κοινωνία αντιμετωπίζει διαφορετικά την έννοια του πολέμου σε σχέση με το παρελθόν. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι το 1940, κατά τη διάρκεια της επιστράτευσης για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε γενική συσπείρωση, ενώ σήμερα οι τάσεις έχουν διαφοροποιηθεί λόγω της παγκοσμιοποίησης και της αλλαγής στις εθνικές αφηγήσεις.
Στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση
Η έρευνα καταγράφει επίσης τη στάση των πολιτών απέναντι στις δυτικές συμμαχίες. Το 60% θεωρεί πως η συμμετοχή της Ελλάδας σε οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχει θετικό αντίκτυπο, ενώ ένα 19% πιστεύει πως δεν έχει επηρεάσει τη διεθνή θέση της χώρας. Ένα άλλο 19% εκφράζει την άποψη ότι η Ελλάδα δεν έχει ωφεληθεί από τη συμμετοχή της σε αυτούς τους οργανισμούς.
Η κ. Μπότσιου παρατηρεί ότι η θετική στάση απέναντι στους δυτικούς θεσμούς είναι πιο έντονη στον χώρο της κεντροδεξιάς (84%) και λιγότερο ισχυρή στην αριστερά (32%). Ωστόσο, διαπιστώνει μια αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και την ασφάλεια της Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον.
Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας και ο πόλεμος στην Ουκρανία
Η δημοσκόπηση καταγράφει επίσης την αντίδραση των πολιτών στην ελληνική στάση απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία. Το 55% εκφράζει δυσαρέσκεια για την προσέγγιση της χώρας, χαρακτηρίζοντάς την ως υπερβολικά αυστηρή απέναντι στη Ρωσία. Αντίθετα, το 28% θεωρεί ότι η κυβέρνηση έδρασε σωστά, ενώ ένα 14% δηλώνει ουδέτερο.
Ο κ. Μαργαρίτης επισημαίνει ότι μεγάλο μέρος της δυσαρέσκειας συνδέεται με το υψηλό οικονομικό κόστος του πολέμου και τη γενικότερη αβεβαιότητα που προκαλεί στην περιοχή. Παράλληλα, η κ. Μπότσιου υπογραμμίζει πως οι πολίτες φαίνεται να αναγνωρίζουν ότι η στρατηγική της χώρας δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς η Ελλάδα δεν συμμετείχε σε κρίσιμες διαβουλεύσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Αίσθημα ανασφάλειας και αμφισβήτηση της τυφλής προσήλωσης στη Δύση
Η έρευνα αποτυπώνει έντονα συναισθήματα ανησυχίας στους πολίτες σχετικά με τη διεθνή θέση της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, το 55% δηλώνει ότι νιώθει ανασφάλεια, το 34% αισθάνεται αγανάκτηση, ενώ ένα 26% εκφράζει ηττοπάθεια.
Παρότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της συμμετοχής της χώρας στους δυτικούς θεσμούς, το 49% πιστεύει πως η Ελλάδα δεν πρέπει να ακολουθεί τυφλά τις δυτικές στρατηγικές, αλλά να επιδιώκει μια ισορροπημένη πολιτική μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Ένα 32% υποστηρίζει ότι η χώρα πρέπει να διατηρεί περιθώριο ευελιξίας εντός των δυτικών συμμαχιών, ενώ μόνο το 10% θεωρεί πως πρέπει να ακολουθεί αυστηρά τις πολιτικές της Δύσης χωρίς αποκλίσεις.
Η δημοσκόπηση της Prorata δείχνει πως οι Έλληνες εξακολουθούν να διατηρούν υψηλό αίσθημα εθνικής συνείδησης, ενώ ταυτόχρονα εκφράζουν έντονο σκεπτικισμό απέναντι στη διεθνή πολιτική και τις στρατηγικές συμμαχίες της χώρας.
