Ρεπορτάζ: Ένα νέο κύμα δασμών που ανακοίνωσε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών προκαλεί αναταράξεις στις διεθνείς αγορές, με απρόσμενα έντονες επιπτώσεις κυρίως για την ίδια την αμερικανική οικονομία, όπως εκτιμούν αναλυτές και επενδυτές.
Η απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές από περισσότερες από 180 χώρες, φέρει χαρακτηριστικά εμπορικού σοκ, το οποίο ξεπερνά σε ένταση τις αρχικές ανησυχίες της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας. Οι παγκόσμιες αγορές αντέδρασαν με απότομες διορθώσεις στα χρηματιστήρια, ιδιαίτερα στην αμερικανική Wall Street.
Σοκ στις Αγορές – Το Σημείο Καμπής
Η αντίδραση των αγορών ήταν άμεση και δραστική. Ο δείκτης S&P 500 κατέγραψε πτώση της τάξης του 11% σε μόλις δύο ημέρες, χάνοντας κεφαλαιοποίηση ύψους 5,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Παράλληλα, ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq υποχώρησε κατά 12%. Στην Ευρώπη, ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 50 κατέγραψε απώλειες περίπου 8% την ίδια περίοδο.
Παράλληλα, το δολάριο βρέθηκε υπό έντονη πίεση, επιτρέποντας στο ευρώ να ενισχυθεί έως και κατά 2%, ξεπερνώντας προσωρινά τα 1,10 δολάρια.
Η κινεζική απάντηση δεν άργησε: δασμοί 34% σε εισαγωγές από τις ΗΠΑ και περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών προς την αμερικανική αγορά. Αυτή η ανταπόδοση ενίσχυσε τις εκτιμήσεις ότι ο εμπορικός πόλεμος βαθαίνει με δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία.
Η Παραδοξότητα της Αυτοϋπονόμευσης
Αναλυτές θεωρούν ότι, παρότι οι νέοι δασμοί έχουν παγκόσμια εμβέλεια, οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφονται εντός των ΗΠΑ. Η JP Morgan προβλέπει ύφεση 0,3% για το 2025, αντί για την προηγούμενη εκτίμηση ανάπτυξης 1,3%, ενώ εκτιμάται άνοδος της ανεργίας στο 5,3%. Στην Ευρωζώνη, η Barclays εκφράζει ανησυχία για ενδεχόμενη ύφεση στο β’ εξάμηνο του έτους.
Το βασικό παράδοξο βρίσκεται στην ίδια την απόφαση της Ουάσινγκτον: η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου εφαρμόζει μέτρα τα οποία, σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις ειδικών, ενδέχεται να πλήξουν πιο έντονα την ίδια, παρά τους εμπορικούς της ανταγωνιστές.
Οι Επιπτώσεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη
Οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ είναι περιορισμένες – μόλις 4,8% του συνόλου – και αφορούν κυρίως αγροτικά προϊόντα, ενεργειακά αγαθά, αλουμίνιο και χάλυβα. Η επιβολή ενιαίου δασμού 20% από τις ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές εξαγωγές αναμένεται να έχει περιορισμένες άμεσες συνέπειες για την ελληνική οικονομία, αλλά οι έμμεσες συνέπειες ενδέχεται να είναι σημαντικές, κυρίως μέσω της επιβράδυνσης βασικών εξαγωγικών αγορών, όπως η Γερμανία και η Ιταλία.
Το Μοντέλο των Δασμών και ο Γρίφος των Διαπραγματεύσεων
Το αμερικανικό σύστημα επιβολής δασμών εμφανίζει αυθαίρετη λογική. Ξεκινά από 10% για χώρες με ουδέτερο ή θετικό εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ και φτάνει έως και 54% για την Κίνα. Οι συντελεστές αυξάνονται αναλογικά με το εμπορικό έλλειμμα, χωρίς σαφές κριτήριο περί δικαιοσύνης ή ανταποδοτικότητας.
Η διατύπωση του Τραμπ ότι είναι ανοιχτός σε «εξαιρετικές προσφορές» από τις χώρες-στόχους φανερώνει ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν διμερείς παραχωρήσεις, τις οποίες όμως δύσκολα θα αποδεχθούν οι άλλες οικονομίες.
Κλιμάκωση και Προειδοποιήσεις
Η στάση της Κίνας δείχνει ότι η αντιπαράθεση βαθαίνει, ενώ και η ΕΕ δηλώνει αποφασισμένη να απαντήσει με αντίμετρα αν δεν βρεθεί συμβιβαστική λύση. Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έκανε λόγο για “σθεναρή αντίδραση”, επιβεβαιώνοντας τη διάθεση για πολιτική και εμπορική αντεπίθεση.
Ο εμπορικός πόλεμος φαίνεται να μπαίνει σε νέα φάση, πιο έντονη και αβέβαιη, με την παγκόσμια οικονομία να παρακολουθεί με ανησυχία την εξέλιξη ενός παιχνιδιού υψηλού ρίσκου.
