Πώς αναγνωρίζεται η έναρξη της άνοιας: Τα πρώτα συμπτώματα, τα αίτια και οι μορφές της

Η άνοια αποτελεί μια προοδευτική διαταραχή του εγκεφάλου που επηρεάζει σημαντικά τις νοητικές ικανότητες ενός ατόμου, όπως η μνήμη, η γλώσσα, η κρίση και η ικανότητα μάθησης. Παρά την κοινή αντίληψη ότι σχετίζεται αποκλειστικά με τη γήρανση, η άνοια μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερες ηλικίες και οφείλεται σε συγκεκριμένες βλάβες στον εγκέφαλο.

Πρόκειται για έναν γενικό όρο που δεν αντιπροσωπεύει μία συγκεκριμένη ασθένεια αλλά μια ομάδα συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη φθορά της εγκεφαλικής λειτουργίας. Τα συμπτώματα αυτά επηρεάζουν την καθημερινή ζωή και την ανεξαρτησία του ατόμου, ενώ η σοβαρότητά τους επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Οι πρώτες ενδείξεις που πρέπει να σας προβληματίσουν

Η άνοια ξεκινά συνήθως με ήπια αλλά διακριτά συμπτώματα:

• Δυσκολία στη μνήμη: Ξεχνάει κανείς πρόσφατα γεγονότα, ραντεβού ή ονόματα προσώπων.
• Προβλήματα στην επικοινωνία: Δυσκολία στην εύρεση των σωστών λέξεων, επαναλήψεις ή χρήση ακατάλληλων λέξεων.
• Αλλαγές στην προσωπικότητα και τη διάθεση: Κυκλοθυμία, άγχος, κατάθλιψη, απομάκρυνση από δραστηριότητες.
• Σύγχυση και αποπροσανατολισμός: Χάσιμο σε οικείους χώρους, δυσκολία στον προσανατολισμό στο χρόνο.
• Δυσκολία με τον προγραμματισμό: Ανικανότητα να οργανώσει καθημερινές δραστηριότητες ή να ολοκληρώσει σύνθετες εργασίες.

Είναι σημαντικό τα παραπάνω συμπτώματα να μην αποδίδονται απλά στη φυσιολογική γήρανση. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη ποιότητα ζωής και να επιβραδύνει την πορεία της νόσου.

Αιτίες και μορφές της άνοιας

Η πιο συχνή μορφή είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία ευθύνεται για το 60-80% των περιπτώσεων. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες μορφές:

• Αγγειακή άνοια: Προκαλείται από εγκεφαλικά επεισόδια ή μικροεγκεφαλικές βλάβες.
• Άνοια με σωμάτια Lewy: Συνδέεται με παραισθήσεις και διαταραχές ύπνου.
• Μετωποκροταφική άνοια: Επηρεάζει κυρίως τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα.
• Άνοια λόγω Πάρκινσον ή χρόνιας χρήσης αλκοόλ.

Στάδια εξέλιξης της άνοιας

1. Πρώιμο στάδιο: Ήπια προβλήματα μνήμης, σύγχυση, αδυναμία πρωτοβουλίας, κυκλοθυμία.
2. Μεσαίο στάδιο: Δυσκολία στην αναγνώριση προσώπων, απώλεια δεξιοτήτων, επιθετικότητα, παραισθήσεις, ανάγκη επίβλεψης.
3. Προχωρημένο στάδιο: Απώλεια επικοινωνίας, πλήρης εξάρτηση από φροντιστές, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης, πιθανή ακινησία.

Πώς αντιμετωπίζεται

Η άνοια δεν θεραπεύεται πλήρως, αλλά υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και την επιβράδυνση της εξέλιξης:

• Φαρμακευτική αγωγή για τη μνήμη και τη συμπεριφορά.
• Συμβουλευτική και υποστήριξη για τους ασθενείς και τους φροντιστές.
• Ατομικά προσαρμοσμένη φροντίδα και αποφυγή περιβαλλοντικών παραγόντων που επιδεινώνουν τα συμπτώματα.

Ο θάνατος και οι επιπλοκές

Η άνοια από μόνη της δεν είναι θανατηφόρα, ωστόσο συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για λοιμώξεις, ατυχήματα και σωματική αδυναμία. Τα άτομα στα τελικά στάδια συχνά χάνουν την ικανότητα να καταπίνουν ή να κινηθούν, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία, κατακλίσεις ή άλλες σοβαρές επιπλοκές.

Το μήνυμα: Αναγνωρίστε τα σημάδια νωρίς

Αν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει συμπτώματα που παραπέμπουν σε άνοια, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε νευρολόγο ή ψυχίατρο. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή υποστήριξη μπορούν να κάνουν τη διαφορά στην εξέλιξη και την ποιότητα ζωής του ασθενή.