Οι τιμές εκτινάσσονται, τα δάνεια λιμνάζουν και το όνειρο της ιδιοκατοίκησης ξεθωριάζει – Η νέα ανάλυση της Eurobank αποκαλύπτει το πολυσύνθετο αδιέξοδο της ελληνικής στεγαστικής πραγματικότητας
Η αγορά κατοικίας στην Ελλάδα δείχνει σημάδια έντονης κινητικότητας μετά την κρίση και την πανδημία, ωστόσο αυτή η εικόνα δεν αντανακλάται στην καθημερινότητα των πολιτών. Αν και οι αριθμοί υποδηλώνουν ανάκαμψη, η πρόσβαση στη στέγη για τα ελληνικά νοικοκυριά γίνεται ολοένα και δυσκολότερη.
Σύμφωνα με τη νεότερη έκθεση της Eurobank, η στέγαση στην Ελλάδα περνά μια κρίση που δεν είναι μόνο αριθμητική – είναι κοινωνική, οικονομική και εν δυνάμει δημογραφική.
📈 Οι τιμές «τρέχουν», τα εισοδήματα μένουν πίσω
Μετά το 2020, η αγορά ακινήτων παρουσίασε ραγδαία άνοδο. Η οικοδομική δραστηριότητα τριπλασιάστηκε, ενώ οι τιμές διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά περίπου 70%, πλησιάζοντας τα προ της κρίσης επίπεδα. Ωστόσο, η αύξηση των εισοδημάτων δεν ακολούθησε αντίστοιχη πορεία.
Σήμερα, η μέση αξία κατοικίας φτάνει τις 12,5 φορές το ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα, επαναφέροντας μνήμες από τις υπερθερμασμένες αγορές των αρχών της δεκαετίας του 2000. Σε συνδυασμό με τη μειωμένη προσφορά κατοικιών, ειδικά στα αστικά κέντρα και τις τουριστικές περιοχές, το πρόβλημα γίνεται οξύ.
🏦 Η στεγαστική πίστη σε αδράνεια
Παρά την ανοδική πορεία της αγοράς, τα στεγαστικά δάνεια παραμένουν υποτονικά. Ενώ οι ελληνικές τράπεζες έχουν επαρκή ρευστότητα, το κοινό εμφανίζεται απρόθυμο να δανειστεί. Από 11 δισ. ευρώ ετησίως προ κρίσης, οι νέες εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων έχουν υποχωρήσει σε μόλις 1,4 δισ. ευρώ, κατατάσσοντας την Ελλάδα τελευταία στην ευρωζώνη σε όρους στεγαστικού δανεισμού.
Οι αιτίες είναι πολλαπλές: οικονομική αβεβαιότητα, δυσκολία αποταμίευσης, αυξημένα έξοδα διαβίωσης και φόβος για νέα χρέη. Πολλά νοικοκυριά δεν πληρούν πλέον τα τραπεζικά κριτήρια, ενώ άλλα επιλέγουν να μην εμπλακούν καθόλου.
🌍 Ξένοι επενδυτές και Airbnb αλλάζουν το τοπίο
Η ελληνική αγορά προσελκύει ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον από το εξωτερικό – κυρίως μέσω του προγράμματος Golden Visa και της ζήτησης για εξοχικά. Την ίδια ώρα, πάνω από 230.000 ακίνητα έχουν μετατραπεί σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, αριθμός που ξεπερνά ακόμα και τη δυναμικότητα των ξενοδοχείων.
Η υπερεκμετάλλευση των ακινήτων για τουριστικούς σκοπούς εντείνει την πίεση στις τιμές και περιορίζει περαιτέρω την πρόσβαση των μόνιμων κατοίκων στη στέγαση.
🛠 Τι μπορεί να αλλάξει;
Η έκθεση της Eurobank προτείνει δέσμη στοχευμένων παρεμβάσεων με στόχο την ανακούφιση της στεγαστικής κρίσης:
- Αύξηση της προσφοράς κατοικιών, με ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας.
- Ανάπτυξη κοινωνικής κατοικίας, μέσω συνεργειών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
- Απλοποίηση της γραφειοκρατίας στις μεταβιβάσεις και επιτάχυνση της δικαιοσύνης.
- Ανάπτυξη της περιφέρειας ώστε να αποσυμφορηθούν τα αστικά κέντρα.
- Ολοκλήρωση του Κτηματολογίου για ασφάλεια και διαφάνεια στις συναλλαγές.
- Έλεγχος χρήσης κατοικιών για εμπορικούς σκοπούς, όπου χρειάζεται.
🧭 Η στέγαση ως μοχλός ή φρένο στην ανάπτυξη
Η στεγαστική αγορά επηρεάζει άμεσα τη γενική πορεία της οικονομίας. Όταν λειτουργεί ομαλά, ενισχύει την κατανάλωση, την απασχόληση και τις επενδύσεις. Όταν δυσλειτουργεί, περιορίζει την κινητικότητα, εντείνει τις ανισότητες και λειτουργεί ανασταλτικά για τη δημογραφική και παραγωγική ανανέωση της χώρας.
Η πρόκληση για την επόμενη δεκαετία είναι σαφής: να διατηρηθεί η δυναμική της αγοράς κατοικίας, χωρίς να χαθεί η κοινωνική συνοχή και η προσιτότητα για τα ελληνικά νοικοκυριά.
