Ξυπνάει κάθε πρωί πέντε λεπτά πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι.
“Δεν είναι από άγχος…” λέει.
Το αποδίδει στη συνήθεια.
Όμως καθώς βουρτσίζει τα δόντια του, νιώθει ήδη ένα σφίξιμο στο στομάχι.
Το ρίχνει στον καφέ.
Στο μετρό κρατάει σφιχτά το κινητό του, χωρίς να κοιτάει τίποτα.
Τα δάχτυλά του αρχίζουν να μουδιάζουν.
Στη δουλειά όλοι τον θεωρούν ήρεμο, οργανωμένο, πάντα ψύχραιμο.
Κανείς όμως δεν γνωρίζει, πως κάθε του απόφαση συνοδεύεται από έναν αόρατο διάλογο μέσα στο μυαλό του: “Αν αποτύχω; Αν δεν είμαι αρκετός; Αν με κρίνουν;”
Το βράδυ δυσκολεύεται να χαλαρώσει.
Δεν έχει τίποτα “σοβαρό” στο μυαλό του, ούτε τίποτα “βαρύ” στο πρόγραμμα.
Κι όμως, συνεχώς νιώθει πως κάτι τρέχει.
Αυτό το κάτι δεν έχει όνομα, δεν έχει μορφή.
Δεν έχει αφετηρία ούτε προορισμό.
Μόνο παραμένει, σταθερό και σιωπηλό, σαν μια εσωτερική σειρήνα που δεν ηχεί ποτέ δυνατά, μα δεν παύει να υπάρχει.
Ξέρει μόνο ότι αυτό το αίσθημα δεν φεύγει ποτέ.
Κι έτσι περνά η μέρα, κι η επόμενη, κι η ζωή ολόκληρη.
Σαν να είναι πάντα έτοιμος για πόλεμο, χωρίς ποτέ να δίνεται η εντολή “πυρ”.
Τι Είναι το Άγχος και το Στρες
Η λέξη άγχος προέρχεται από την αρχαία ρίζαἄγχω, που σημαίνει «σφίγγω», «πνίγω».
Ακριβώς όπως αισθανόμαστε όταν μας κατακλύζει.
Είναι η εσωτερική ανησυχία -συχνά χωρίς σαφή εξωτερικό λόγο- συνοδευόμενη από εκείνη την σκέψη που λέει: “Κι αν αποτύχω;”
Είναι το σφίξιμο στο στήθος πριν την παρουσίαση, ακόμη κι αν την έχεις προετοιμάσει τέλεια.
Συχνά γεννιέται από υποσυνείδητους φόβους, πεποιθήσεις ή τραύματα
Το νευρικό σου σύστημα λειτουργεί σαν να βρίσκεσαι σε κίνδυνο, χωρίς λόγο.
Ή, καλύτερα, χωρίς συνειδητό λόγο.
Μια απάντηση του σώματος που προσπαθεί να σε σώσει από τον ίδιο σου τον εαυτό.
Ένα εσωτερικό “σήμα κινδύνου” που, αντί να σε προστατεύει από ένα άγριο ζώο, προσπαθεί να σε προστατέψει από τις σκέψεις, τα “πρέπει” και τις απαιτήσεις που έγιναν αφόρητες.
Σύμφωνα με το American Psychological Association, το άγχος ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (fight or flight), ακόμα και χωρίς υπαρκτή απειλή.
Αυτό, όταν επαναλαμβάνεται χρόνια, οδηγεί σε ψυχοσωματικές ασθένειες, χρόνια κόπωση, αϋπνία, διαταραχές πέψης και συναισθηματική εξάντληση.
Το στρες από την άλλη, είναι η αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικές πιέσεις: προθεσμίες, οικονομικά προβλήματα, ευθύνες, διαφωνίες.
Το σώμα εκκρίνει ορμόνες όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη, αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς και κινητοποιείται.
Για παράδειγμα, έχεις να παραδώσεις μια εργασία σε μια προκαθορισμένη ημερομηνία και τρέχεις να προλάβεις.
Το σώμα ενεργοποιείται.
Είναι κάτι βραχυπρόθεσμο και μπορεί ακόμα και να σε βοηθήσει.
Είναι πιο “φυσιολογικό” από το άγχος και όταν είναι περιοδικό και ελεγχόμενο, μπορεί να είναι και δημιουργικό.
Το άγχος όμως είναι σαν να ζεις με μια σταθερή, υπόγεια σειρήνα μέσα σου.
Που δεν κλείνει ποτέ.
Γιατί δεν έχεις μάθει πώς να την ακούς – μόνο να την αγνοείς.
Τι Προκαλεί Στρες και Άγχος; Μια Ματιά πίσω απ’ την Κουρτίνα
Το άγχος σπάνια έχει μία και μόνο αιτία.
Δεν γεννιόμαστε αγχωμένοι.
Μαθαίνουμε να ανησυχούμε, μέσα από εμπειρίες που “προγραμματίζουν” το νευρικό μας σύστημα να βρίσκεται σε συνεχή επιφυλακή.
Είναι το αποτέλεσμα παλαιών μηνυμάτων και εσωτερικών συγκρούσεων που δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ.
- Οικογενειακά Μοτίβα
- Ένα παιδί που μεγαλώνει με το μήνυμα:
“Να είσαι καλός. Να τα προλαβαίνεις όλα. Μη στεναχωρείς τους άλλους.”
Ενηλικιώνεται με την πεποίθηση, ότι η αξία του καθορίζεται από την απόδοσή του.
Για παράδειγμα, η Μαρία, 35 ετών, νιώθει ότι κάθε φορά που ξεκουράζεται “τεμπελιάζει”.
Στην πραγματικότητα όμως, έχει μάθει ότι η αξία της μετριέται μόνο με το πόσα προσφέρει.
- Τραύματα και ανεπίλυτοι φόβοι
Μια απώλεια, μια ματαίωση, ένας χωρισμός μπορεί να δημιουργήσουν “ρήγμα” στην αίσθηση ασφάλειας.
Όπως ο Στέλιος, που μετά από μία απόλυση που τον έφερε σε απόγνωση, έχει χρόνια αϋπνία.
Δεν “φοβάται κάτι συγκεκριμένο”, αλλά το νευρικό του σύστημα, έχει συνδέσει την χαλάρωση με απειλή.
Έτσι, κάθε φορά που πλησιάζει η ώρα να ξεκουραστεί, το σώμα ενεργοποιεί τον συναγερμό.
- Κοινωνικές προσδοκίες
Ζούμε σε μια κοινωνία που δοξάζει την απόδοση και τιμωρεί την παύση.
Το scroll στο κινητό γεμίζει τη Μαργαρίτα με συγκρίσεις και “πρέπει”.
“Πρέπει να γίνω καλύτερη μάνα. Πρέπει να ξεκινήσω γυμναστήριο. Πρέπει να τα προλαβαίνω όλα.”
Κάθε τέτοιο “πρέπει”, είναι μια ακόμη στάλα στρες στο ποτήρι του νευρικού συστήματος.
Δεν είναι μόνο οι συνθήκες, αλλά κυρίως, το Πώς τις ερμηνεύσαμε.
Ό,τι δεν εκφράστηκε, έγινε άγχος.
Κι ό,τι δεν υποστηρίχθηκε, έγινε στρες.
Όταν το Σώμα Φωνάζει Όσα δεν Τολμάει να Πει το Συναίσθημα
Η ψυχολογία σήμερα αναγνωρίζει τη στενή σύνδεση σώματος και συναισθήματος.
Όπως λέει και ο ψυχολόγος Bessel van der Kolk: “Το σώμα κρατά το σκορ.”
Το σώμα θυμάται.
Τυπικές σωματικές εκδηλώσεις:
- Πόνοι στον αυχένα, στο στομάχι, στην πλάτη
- Ταχυκαρδίες χωρίς σωματική κόπωση
- Στομαχικές διαταραχές
- Αϋπνία ή συνεχής υπνηλία
- Δύσπνοια ή αίσθημα “κόμπου στο λαιμό”
Ο Γιάννης επισκέπτεται τον καρδιολόγο για αρρυθμίες.
Οι εξετάσεις του είναι καθαρές.
Κι όμως, το πρόβλημα επιμένει και εμφανίζεται πάντα μετά από έντονες συναισθηματικές συγκρούσεις.
Το σώμα του φωνάζει αυτά που δεν έμαθε ποτέ να λέει με λόγια.
Αυτά είναι οι πιο συνηθέστεροι τρόποι με τους οποίους το σώμα φωνάζει εκεί που το μυαλό σωπαίνει.
Και όσο δεν του δίνουμε φωνή, τόσο πιο δυνατά θα φωνάζει.
Το νευρικό μας σύστημα δεν κάνει διάκριση μεταξύ ενός λιονταριού που μας κυνηγά και μιας σκέψης που μας λέει “θα αποτύχεις”.
Η απάντηση είναι η ίδια: Πάλη ή φυγή.
Πώς Μπορούμε να το Αντιμετωπίσουμε;
Η διαχείριση του άγχους δεν είναι υπόθεση “δύναμης” ή “πειθαρχίας”.
Είναι υπόθεση σύνδεσης.
Δεν αρκεί να “χαλαρώσεις”.
Χρειάζεται πρώτα να ακούσεις τι σου λέει το άγχος.
Το πρώτο βήμα, είναι η παρατήρηση – όχι με κριτική, αλλά με καλοσύνη.
Δεν βοηθά να ρωτάμε “γιατί είμαι έτσι;”.
Βοηθά να στραφούμε προς τα μέσα και να αναρωτηθούμε: “Τι προσπαθεί να μου πει το σώμα μου τώρα;”
Η απάντηση δεν θα έρθει αμέσως.
Αλλά θα έρθει, αν την αναζητήσεις με ειλικρίνεια.
Το δεύτερο βήμα, είναι η αποφόρτιση.
Ό,τι δεν εκφράζεται, συσσωρεύεται.
Και το σώμα χρειάζεται διεξόδους.
Αν δεν του τις δώσεις, θα φωνάξει με κρίσεις πανικού.
Μερικές φορές, ένα απλό περπάτημα, χορός, αναπνοές, η επαφή με την φύση, μπορεί να γίνουν αγωγοί αποσυμπίεσης.
Οι μελέτες δείχνουν ότι μόλις 20 λεπτά σωματικής κίνησης την ημέρα μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης έως και 30%.
Αξιολόγησε και επανατοποθέτησε τα Όρια σου.
Το άγχος είναι πολλές φορές μια κραυγή που μας φωνάζει: “Φτάνει”.
Όταν λες “ναι” σε μία ακόμη υποχρέωση ενώ μέσα σου κάτι σφίγγεται, το σώμα σου προσπαθεί να σου πει “όχι”.
Το να μάθεις να ακούς αυτό το όχι, είναι κομμάτι της φροντίδας του εαυτού.
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι για “όταν καταρρεύσεις”.
Είναι ο τρόπος να χτίσεις νέο τρόπο σκέψης, να μάθεις να αναγνωρίζεις και να ρυθμίζεις τα συναισθήματά σου, βοηθώντας, μυαλό και σώμα να ξανασυνδεθούν.
Δεν είσαι το άγχος σου.
Είσαι αυτός που το παρατηρεί και μπορεί να το κρατήσει με ευγένεια, όχι με φόβο.
Το Άγχος ως Δάσκαλος
Το άγχος είναι εκεί για να σε ξυπνήσει, όχι να σε τιμωρήσει.
Δεν σε πολεμά.
Σου δείχνει, πως πολεμάς εσύ τον εαυτό σου.
Είναι ο τρόπος του σώματος να σου πει:
“Ζητάς περισσότερα απ’ όσα μπορείς να δώσεις, χωρίς να έχεις φροντίσει να λάβεις πρώτα.”
Μην το φιμώσεις.
Αγκάλιασε το.
Κι άφησέ το να σε οδηγήσει πίσω στον εαυτό σου.
Όχι μέσα από την υπερπροσπάθεια, αλλά μέσα από τηναυτοφροντίδα.
Υ.Γ.
“Αν το σώμα σου μπορούσε να σου μιλήσει αυτή τη στιγμή… τι πιστεύεις πως θα σου έλεγε;”
Γιώργος Ντίνος
Σύμβουλος Αυτογνωσίας & Μεταμόρφωσης
Well-being Mentor
Co-founder of Butterfly Effect Holistic Harmony Center
Ακολούθησε μας για περισσότερες συμβουλές και έμπνευση!
Μάθε περισσότερα και ανακάλυψε τον κόσμο του Butterfly Effect Holistic Harmony Center
