Το αόρατο ρήγμα στις πόλεις: Πόσο ασφαλείς είναι τελικά οι ελληνικές πολυκατοικίες;
Ένα ακόμα τραγικό περιστατικό έρχεται να υπενθυμίσει τα βαθιά και διαχρονικά προβλήματα των ελληνικών πολυκατοικιών: ένας 58χρονος άνδρας σκοτώθηκε στην Πάτρα, όταν σοβάδες αποκολλήθηκαν από μπαλκόνι. Το γεγονός αυτό δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Αντιθέτως, αποτελεί ακόμη μία ένδειξη ενός χρόνιου προβλήματος: της εγκατάλειψης των αστικών κτιρίων, της έλλειψης συντήρησης και της απουσίας ενός συντονισμένου σχεδίου αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος.
70% των κτιρίων: Γηρασμένα και ανεπαρκώς προστατευμένα
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, σχεδόν επτά στα δέκα κτίρια στη χώρα έχουν ανεγερθεί πριν το 1985, δηλαδή πριν τεθούν σε ισχύ οι σύγχρονοι αντισεισμικοί κανονισμοί. Αυτά τα κτίρια έχουν επιβαρυνθεί από τον χρόνο, τη ρύπανση, τις κακοτεχνίες και –το σημαντικότερο– την αδιαφορία των ιδιοκτητών. Αν και ορισμένες παλιές οικοδομές παρουσιάζουν αξιοσημείωτη στατική αντοχή, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις αυθαίρετων παρεμβάσεων που υπονομεύουν την ασφάλεια: απομάκρυνση φερόντων στοιχείων, αυθαίρετες προσθήκες, φθαρμένες προσόψεις.
Η πολυϊδιοκτησία ως εμπόδιο για την ασφάλεια
Η δομή της συνιδιοκτησίας που χαρακτηρίζει τις ελληνικές πολυκατοικίες δημιουργεί ουσιαστικά προβλήματα συνεννόησης και συντονισμού. Οι αποφάσεις για επισκευές απαιτούν πλειοψηφίες που σπάνια επιτυγχάνονται, ενώ πολλοί ιδιοκτήτες είτε απουσιάζουν είτε δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να συνεισφέρουν. Οι κανονισμοί των πολυκατοικιών είναι συχνά παρωχημένοι, χωρίς πρόβλεψη για σύγχρονα ζητήματα ασφάλειας ή συντήρησης.
Ανελκυστήρες χωρίς πιστοποίηση – «ωρολογιακές βόμβες»
Ένα ακόμα κρίσιμο ζήτημα είναι οι ανελκυστήρες. Πολλοί λειτουργούν χωρίς να έχουν υποβληθεί στους απαραίτητους ελέγχους ή χωρίς πιστοποιητικά καλής λειτουργίας. Παρά την πρόβλεψη του νόμου, η συμμόρφωση παραμένει χαμηλή. Η προθεσμία για την ανανέωση πιστοποιήσεων έχει επεκταθεί έως τις 30 Ιουνίου 2025, ωστόσο αν δεν υπάρξει μαζική ανταπόκριση, οι κυρώσεις θα είναι αυστηρές – με πρόστιμα έως 1.500 ευρώ ανά ιδιοκτήτη. Κυρίως όμως, διακυβεύεται η ανθρώπινη ζωή: τα περισσότερα ατυχήματα σχετίζονται με πλημμελή συντήρηση.
Νομικές ευθύνες και ασφαλιστική προστασία των διαχειριστών
Ο ρόλος του διαχειριστή δεν είναι απλώς διοικητικός – συνεπάγεται σημαντικές νομικές ευθύνες. Σε περίπτωση ατυχήματος, μπορεί να κληθεί να απολογηθεί για παραλείψεις, με βαριές ποινικές ή οικονομικές συνέπειες. Η ασφάλιση αστικής ευθύνης διαχειριστή, αν και σχετικά οικονομική, παραμένει αδικαιολόγητα αδιάθετη σε πολλές πολυκατοικίες. Παράλληλα, προτείνεται και η ασφάλιση των κοινόχρηστων χώρων, ώστε ζημιές σε εισόδους, ταράτσες ή κλιμακοστάσια να μην επιβαρύνουν άμεσα τους ιδιοκτήτες.
Φορολογικά κίνητρα και κρατικές πρωτοβουλίες
Η Πολιτεία, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, επιχειρεί να ενεργοποιήσει τους ιδιοκτήτες μέσω φορολογικών κινήτρων. Η σχεδιαζόμενη παράταση της έκπτωσης έως 16.000 ευρώ ετησίως για δαπάνες ενεργειακής ή λειτουργικής αναβάθμισης, για τα έτη 2025-2026, μπορεί να αποτελέσει ισχυρό μοχλό αλλαγής, υπό την προϋπόθεση της απλοποίησης των διαδικασιών. Στις κοινόχρηστες δαπάνες, μάλιστα, προβλέπεται δυνατότητα κατανομής με βάση τα χιλιοστά, διευκολύνοντας τη διαφάνεια και την κατανομή του κόστους.
Η ανάγκη για ένα Εθνικό Σχέδιο Αναβάθμισης
Η χώρα χρειάζεται επειγόντως ένα συνεκτικό εθνικό σχέδιο ελέγχου και ανακαίνισης του κτιριακού της αποθέματος. Η αποσπασματική αντιμετώπιση δεν επαρκεί – απαιτείται συντονισμός μεταξύ κράτους, ιδιωτών και επαγγελματιών. Δεν πρόκειται μόνο για τεχνική αναβάθμιση, αλλά για μια κοινωνική και πολιτική επιλογή: να μην θρηνήσουμε άλλες ζωές λόγω αδιαφορίας.
✅ Συμπέρασμα:
Η ασφάλεια των πολυκατοικιών στην Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Η παραμέληση, η πολυϊδιοκτησία και η απουσία κρατικής στρατηγικής δημιουργούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό. Χρειάζονται επείγοντα μέτρα, όχι μόνο για την αποκατάσταση φθορών, αλλά και για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών ότι τα σπίτια τους δεν θα αποδειχθούν φονικές παγίδες.
