Μέσα μας υπάρχει ένας αόρατος αντίπαλος.
Δεν έχει όνομα, δεν φωνάζει, δεν επιτίθεται.
Στέκεται αθόρυβα στη γωνία της σκέψης μας, ψιθυρίζοντας φόβους, αμφιβολίες και δισταγμούς.
Είναι η αναστολή.
Η αθόρυβη δύναμη που αλυσοδένει τα φτερά μας, τη στιγμή που λαχταρούν να ανοίξουν.
Μερικές φορές μοιάζουμε με έναν ταξιδιώτη που στέκεται μπροστά σε μια μεγάλη γέφυρα.
Πίσω του, ο γνώριμος κόσμος: οι συνήθειες, η ασφάλεια, τα κεκτημένα.
Μπροστά του, το άγνωστο: τα όνειρα, οι επιθυμίες, η αληθινή ελευθερία.
Ο ταξιδιώτης κάνει ένα βήμα μπροστά – μα πριν καν πατήσει τη γέφυρα, ακούει μια φωνή από μέσα του:
“Κι αν πέσεις;”
Διστάζει.
Πάει να ξαναδοκιμάσει, μα μια άλλη, πιο ύπουλη φωνή ψιθυρίζει:
“Μήπως δεν είσαι έτοιμος; Μήπως γελοιοποιηθείς;”
Σαν αόρατα χέρια, οι φωνές τον τραβούν πίσω.
Κι εκείνος μένει εκεί, καρφωμένος στο χώμα, με το βλέμμα καρφωμένο στον ουρανό.
Αυτό είναι η αναστολή.
Δεν είναι μόνο ένας στιγμιαίος φόβος, ούτε μια τυχαία αδράνεια.
Είναι ένα περίπλοκο σύστημα αντιστάσεων, ριζωμένο βαθιά μέσα μας:
Στις σκέψεις που δεν ολοκληρώσαμε, στα συναισθήματα που δεν εκφράσαμε, στις πληγές που θάψαμε τόσο βαθιά ώστε ξεχάσαμε πως υπάρχουν.
Οι αναστολές χτίζουν αόρατους τοίχους ανάμεσα σε εμάς και στα όνειρά μας.
Είναι τα αντίθετα ρεύματα που, ενώ παλεύουμε να τραβήξουμε το κουπί μπροστά, μας παρασύρουν πίσω και πολλές φορές ούτε καν καταλαβαίνουμε από πού έρχεται αυτή η δύναμη.
Μα όσο μένουν κρυμμένες, δυναμώνουν.
Όπως έγραψε ο Καρλ Γιουνγκ:
“Ό,τι δεν φέρνεις στη συνείδηση, επιστρέφει ως μοίρα.”
Όμως υπάρχει κι ένας άλλος δρόμος:
Να σταθούμε μπροστά σε αυτή τη φωνή και να τη ρωτήσουμε:
“Ποιος είσαι; Τι φοβάσαι; Τι προσπαθείς να προστατέψεις;”
Γιατί πίσω από κάθε αναστολή, δεν κρύβεται απαραίτητα ένας εχθρός.
Κρύβεται ένακομμάτι του εαυτού μας που, με τον πιο αδέξιο και φοβισμένο τρόπο, προσπαθεί να μας κρατήσει ασφαλείς.
Μόνο όταν σταματήσουμε να πολεμάμε το σκοτάδι και αρχίσουμε να το κατανοούμε, μπορούμε να διαβούμε τη γέφυρα.
Όχι άφοβοι – αλλά αληθινοί.
Όχι τέλειοι – αλλά ελεύθεροι.
Προς τον εαυτό που ήμασταν πάντα προορισμένοι να συναντήσουμε.
Πως Γεννιούνται οι Αναστολές
Οι αναστολές δεν εμφανίζονται ξαφνικά, αλλά αναπτύσσονται μέσα από βαθιές εμπειρίες και συναισθηματικά τραύματα, που με τον καιρό σχηματίζουν το εσωτερικό μας φίλτρο.
Σκεφτείτε έναν μικρό μαθητή που σε μια σχολική γιορτή ξέχασε τα λόγια του και οι συμμαθητές του γέλασαν.
Εκείνη την ώρα, μπορεί να γεννήθηκε μέσα του μια έντονη πεποίθηση:
“Όταν μιλάω μπροστά σε κόσμο, κινδυνεύω να γελοιοποιηθώ”.
Αυτή η εμπειρία μπορεί να μην είναι απλώς μια στιγμιαία απογοήτευση, αλλά να εντυπωθεί βαθιά στην ψυχή του παιδιού.
Με τον καιρό, αυτή η πρώιμη αναστολή αναπτύσσεται και εξελίσσεται.
Όταν το παιδί μεγαλώνει και μπαίνει στον κόσμο των ενηλίκων, μια παρουσίαση ή μια επαγγελματική συνάντηση μπορεί να ξυπνήσει τους φόβους του.
Σαν φαντάσματα μιας παλιάς πληγής, τα συναισθήματα άγχους, φόβου και ταχυκαρδίας εμφανίζονται χωρίς προειδοποίηση, επαναφέροντας τον τρόμο από τη σχολική γιορτή.
Αυτό το φαινόμενο εξηγείται μέσα από τη θεωρία του Albert Ellis, ο οποίος αναφέρει:
“Δεν είναι τα γεγονότα που μας αναστατώνουν, αλλά οι πεποιθήσεις μας γι’ αυτά”.
Με άλλα λόγια, δεν είναι οι εξωτερικές καταστάσεις που προκαλούν την αναστολή, αλλά οι πεποιθήσεις που έχουμε διαμορφώσει γύρω από αυτές.
1. Ψεύτικες Αρνητικές Σκέψεις – Οι Φαντασιώσεις
Στο πρώτο επίπεδο της αναστολής, οι ψεύτικες αρνητικές σκέψεις αναδύονται με τη μορφή φαντασιώσεων που τροφοδοτούν τον φόβο και την αμφιβολία.
Σκέψεις όπως: “Δεν θα τα καταφέρω”, “Θα αποτύχω”, “Θα γελάσουν μαζί μου”, γίνονται τα πρώτα φαντάσματα που τρομοκρατούν τη συνείδησή μας.
Παρόλο που φαντάζουν ρεαλιστικές εκείνη την στιγμή, στην πραγματικότητα είναι προϊόντα μιας στρεβλωμένης αντίληψης, βασισμένα σε εμπειρίες του παρελθόντος ή μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το μέλλον.
Οι σκέψεις αυτές δεν είναι πάντα αληθινές.
Είναι απλώς κατασκευές του μυαλού, συχνά υπερβολικές ή κακοσχηματισμένες, που θολώνουν την κρίση μας και οδηγούν σε συναισθηματική αναστάτωση.
Ο εγκέφαλος, ως φυσικό αντανακλαστικό, ενεργοποιεί το συμπαθητικό μέρος του αυτόνομου νευρικού συστήματος όταν αντιλαμβάνεται κίνδυνο, ακόμη και αν αυτός ο κίνδυνος δεν είναι πραγματικός.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το σώμα αντιδρά με αυξημένο καρδιακό ρυθμό και άγχος, τα οποία συχνά συνδέονται με σκέψεις και φόβους που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αντί για κάποιον εξωτερικό απειλητικό παράγοντα.
Η Τεχνική των Ερωτήσεων, αποτελεί έναν χρήσιμο τρόπο για να αξιολογήσουμε τις σκέψεις μας και να δούμε αν βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα.
Συχνά, οι σκέψεις μας μπορεί να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και να είναι προϊόντα φαντασίας, που μας απομακρύνουν από το παρόν και δημιουργούν αδικαιολόγητο άγχος.
Η ουσία είναι να αναγνωρίζουμε και να διαχειριζόμαστε τις σκέψεις μας με τρόπο που μας βοηθά να παραμείνουμε στο παρόν και να προχωρήσουμε μπροστά, χωρίς να επιτρέπουμε στους φόβους και τις φαντασιώσεις να καθορίζουν την αντίληψή μας.
2. Αρνητικά Συναισθήματα – Το Δεύτερο Επίπεδο
Κάτω από τις σκέψεις, βρίσκονται τα συναισθήματα: φόβος, ανασφάλεια, θυμός, ντροπή.
Αυτά δεν κατασκευάζονται εκείνη τη στιγμή.
Υπάρχουν ήδη αποθηκευμένα και ενεργοποιούνται ως απόκριση στις αρνητικές σκέψεις.
Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι τα συναισθήματα είναι πιο βαθιά ριζωμένα και πιο ανθεκτικά από τις σκέψεις.
Ένας άνθρωπος που αποφεύγει να μιλήσει σε μια συνάντηση εργασίας, όχι γιατί πιστεύει ότι δεν έχει κάτι να πει, αλλά γιατί νιώθει ένα αόριστο σφίξιμο, μια ανασφάλεια που δεν μπορεί να εξηγήσει λογικά.
Το συναίσθημα ενεργοποιεί την αναστολή αυτόματα και το άτομο “ακινητοποιείται”.
Η αντίδραση αυτή είναι φυσική και θεμελιώδης στον οργανισμό, καθώς συναισθηματικά μονοπάτια στον εγκέφαλο ενεργοποιούνται πιο γρήγορα από τη λογική σκέψη, με στόχο την επιβίωση.
Αυτό σημαίνει ότι τα συναισθήματα μπορεί να εμφανιστούν, πριν ακόμα έχουμε την ευκαιρία να τα κατανοήσουμε ή να τα αξιολογήσουμε λογικά.
Στην καθημερινότητα, μπορεί να βιώσουμε αυτά τα συναισθήματα σε πολλές καταστάσεις, από την απόρριψη σε μία εργασία, μέχρι μια κακή κοινωνική αλληλεπίδραση ή μια ατυχία.
Αυτή η συναισθηματική αντίδραση οδηγεί συχνά σε αποφυγή ή αναστολή δράσης, καθιστώντας δύσκολη την κανονική αλληλεπίδραση ή απόδοση.
Στη βάση τους, αυτά τα συναισθήματα προκαλούν έναν ψυχικό μπλοκάρισμα που επηρεάζει το σώμα και το νου.
Η απλή αλλαγή της στάσης του σώματος μας, μπορεί να μας βοηθήσει να σπάσουμε αυτή την αλυσίδα, ενώ η συνειδητή αναπνοή έχει την ικανότητα να επαναφέρει τον οργανισμό σε ισορροπία, ενεργοποιώντας το σώμα μας να ηρεμήσει και να επανασυνδεθεί με τον παρόντα χρόνο.
Το να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να εκφραστεί είναι μια άλλη ζωτικής σημασίας πτυχή.
Μερικές φορές, το να μιλήσουμε για ό,τι αισθανόμαστε ή να βρούμε έναν δημιουργικό τρόπο έκφρασης (όπως η ζωγραφική ή η μουσική) μπορεί να απελευθερώσει την ένταση που τα αρνητικά συναισθήματα δημιουργούν.
Το κλειδί όμως, βρίσκεται στο να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν βαθύτερες ρίζες, που ίσως να κρύβονται πίσω από τις σκέψεις μας ή τα εξωτερικά γεγονότα.
Το να αναρωτηθούμε, για παράδειγμα: “Tι βρίσκεται πίσω από έναν αβάσιμο φόβο;”, μπορεί να μας φέρει πιο κοντά στο να κατανοήσουμε τι πραγματικά μας ανησυχεί.
Πολλές φορές, ο φόβος προέρχεται από μια εμπειρία του παρελθόντος που απλώς επαναλαμβάνεται στη σκέψη μας, ή από μια μελλοντική αβεβαιότητα που ακόμα δεν έχει έρθει.
Όταν παρατηρούμε τον εαυτό μας με ανοιχτό μυαλό και καρδιά, έχουμε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε και να απελευθερώσουμε τις πιο βαθιές μας ανησυχίες.
Το να μάθουμε να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα μας, αντί να τα καταπιέζουμε ή να τα αγνοούμε, μας επιτρέπει να τα διαχειριζόμαστε πιο συνειδητά και να βρούμε την ισορροπία που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε.
Τα αρνητικά συναισθήματα, αν και είναι φυσικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας, δεν χρειάζεται να μας καθορίζουν, αλλά να γίνουν ένας οδηγός για τη δική μας προσωπική ανάπτυξη.
3. Πεποιθήσεις – Το Τρίτο και Βαθύτερο Επίπεδο
Οι πεποιθήσεις μας είναι τα θεμέλια της πραγματικότητας μας.
Ό,τι πιστεύουμε για τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας, συχνά γίνεται πραγματικότητα.
Αυτές οι πεποιθήσεις μας καθορίζουν τις αντιδράσεις, τις αποφάσεις και τις επιλογές μας στην καθημερινή ζωή.
Μερικές από τις πιο ισχυρές πεποιθήσεις που χρειάζεται να καλλιεργήσουμε για να προχωρήσουμε στην προσωπική μας εξέλιξη είναι οι εξής:
- Είμαι υπεύθυνος για την εσωτερική μου πραγματικότητα.
- Δεν είμαι οι πεποιθήσεις μου.
- Θέλω και μπορώ να αλλάξω τις πεποιθήσεις μου.
Αυτές οι πεποιθήσεις, αν τις κατανοήσουμε και τις αποδεχτούμε, μας δίνουν τη δύναμη να κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας και να πετύχουμε τους στόχους μας.
Για παράδειγμα, αν πιστεύω ότι “δεν αξίζω την αγάπη”, αυτή η σκέψη επηρεάζει τις σχέσεις μου και τον τρόπο που βλέπω τον εαυτό μου.
Ωστόσο, αν αρχίσω να αναγνωρίζω τη δύναμη της αλλαγής και πιστέψω ότι “μπορώ να αλλάξω”, τότε ανοίγεται μια νέα προοπτική για μένα.
Για να αλλάξουμε μια πεποίθηση, χρειάζεται να την αναγνωρίσουμε πρώτα.
Αυτό γίνεται μέσα από την αυτοανάλυση και την αυτοπαρατήρηση.
Μέσα από μικρές καθημερινές πρακτικές, όπως η παρατήρηση των σκέψεων μας ή η καθοδήγηση από έναν έμπειρο θεραπευτή, μπορεί να μας βοηθήσει, να εντοπίσουμε τι μας περιορίζει και να το αναθεωρήσουμε.
Σε άλλο άρθρο θα αναλύσουμε αναλυτικά τις πεποιθήσεις που μας περιορίζουν και πώς μπορούμε να τις αλλάξουμε με πιο συγκεκριμένες τεχνικές.
Η διαδικασία να αναγνωρίσουμε και να ξεπεράσουμε τις αναστολές απαιτεί συνειδητότητα, θάρρος και υπομονή.
Όπως παρατηρήσαμε, οι αναστολές μπορούν να προκύψουν από παλιές εμπειρίες, από φόβους που δεν έχουν πραγματική βάση ή από αντιφάσεις που γεννιούνται μέσα μας.
Το σημαντικό όμως είναι, ότι οι αναστολές δεν είναι αξεπέραστες.
Αντιμετωπίζοντας τις, μπορούμε να αναγνωρίσουμε το ρόλο που παίζουν στην εσωτερική μας δυναμική και να τις μετατρέψουμε σε ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη.
Αν μάθουμε να αμφισβητούμε τις αρνητικές σκέψεις, να αναγνωρίζουμε τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις και να δουλεύουμε με τις πεποιθήσεις μας, ανοίγουμε τον δρόμο για την εσωτερική ελευθερία.
Υ.Γ.
“Κάθε βήμα, μικρό ή μεγάλο, έχει τη δική του αξία.”
Γιώργος Ντίνος
Σύμβουλος Αυτογνωσίας & Μεταμόρφωσης
Well-being Mentor
Co-founder of Butterfly Effect Holistic Harmony Center
Ακολούθησε μας για περισσότερες συμβουλές και έμπνευση!
Μάθε περισσότερα και ανακάλυψε τον κόσμο του Butterfly Effect Holistic Harmony Center
