Η Ελλάδα σε τροχιά καινοτομίας: Ραγδαία ανάπτυξη στο οικοσύστημα των startups
Μέσα σε μια περίοδο παγκόσμιων γεωπολιτικών και τεχνολογικών ανακατατάξεων, η Ελλάδα καταφέρνει να ξεχωρίσει στον ευρωπαϊκό χάρτη της καινοτομίας, κερδίζοντας έδαφος στον τομέα των νεοφυών επιχειρήσεων. Αυτό ανέδειξε και η τοποθέτηση της Ρούλας Μπαχταλιά, επικεφαλής του τομέα Venture Banking της Eurobank, στο Tech Tour Investors Summit, όπου παρουσίασε την εντυπωσιακή εξέλιξη του ελληνικού startup οικοσυστήματος από το 2012 μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της πλατφόρμας Elevate Greece, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται πάνω από 1.000 ενεργές startups, απασχολώντας περισσότερους από 8.000 επαγγελματίες. Η συνολική αποτίμηση του οικοσυστήματος αναμένεται να ξεπεράσει τα 12 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2025, ενώ μόνο μέσα στο 2024 συγκεντρώθηκαν πάνω από 560 εκατ. ευρώ σε επενδύσεις. Προβλέπεται δε ότι μέχρι το 2030, οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα μπορούσαν να συνεισφέρουν έως και το 10% του ΑΕΠ της χώρας.
Η πρόοδος αυτή αποτυπώνεται και στις παγκόσμιες κατατάξεις. Η Ελλάδα ανέβηκε οκτώ θέσεις στον Δείκτη Παγκόσμιας Καινοτομίας (Global Innovation Index) για το 2024, καταλαμβάνοντας θέση ανάμεσα στις 42 πρώτες από 133 χώρες.
Ωστόσο, όπως επισήμανε η κα Μπαχταλιά, για να διατηρηθεί αυτή η ανοδική πορεία, είναι απαραίτητο να επιταχυνθούν μεταρρυθμίσεις. Στις προτάσεις της περιλαμβάνονται: η ενίσχυση της αποδοτικότητας της δημόσιας διοίκησης και του νομικού συστήματος, η ενίσχυση της συνεργασίας πανεπιστημίων με επιχειρήσεις, καθώς και η προώθηση της δημιουργίας spin-offs από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Παράλληλα, υπογράμμισε την ανάγκη για ανθεκτικότητα των startups, διεθνή προσανατολισμό και καλύτερο συντονισμό μεταξύ διαφορετικών πηγών χρηματοδότησης.
Το παρελθόν και το μέλλον του οικοσυστήματος
Στην επετειακή εκδήλωση του NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας, ο Ερνέστος Παναγιώτου, Γενικός Διευθυντής Μετασχηματισμού, Στρατηγικής και Διεθνών Δραστηριοτήτων της τράπεζας, τόνισε ότι το 2010, το εγχώριο startup οικοσύστημα ήταν σχεδόν ανύπαρκτο. Σήμερα, όμως, έχει σημειωθεί θεαματική πρόοδος. Υπάρχουν περίπου 1.000 ελληνικές startups, χωρίς να υπολογίζονται όσες έχουν δημιουργηθεί από Έλληνες στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με την Endeavor Greece, το 2024 οι επενδύσεις σε ελληνικές startups άγγιξαν τα 300 εκατ. ευρώ, ενώ το ποσό ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ αν προστεθούν και οι εταιρείες που ιδρύθηκαν στο εξωτερικό από Έλληνες.
Στο Global Startup Ecosystem Index, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 47η θέση παγκοσμίως, ενώ τρεις ελληνικές εταιρείες έχουν αποκτήσει το status “μονόκερου” – δηλαδή αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων.
Διεθνές ενδιαφέρον, αλλά και προκλήσεις
Η επενδυτική παρουσία πολυεθνικών τεχνολογικών κολοσσών, όπως η Google, η Microsoft, η Meta και η Pfizer, ενισχύει την προοπτική της Ελλάδας ως ανερχόμενου τεχνολογικού κόμβου. Ωστόσο, δεν λείπουν τα εμπόδια. Ένα βασικό πρόβλημα είναι το κενό χρηματοδότησης στο στάδιο ανάπτυξης (growth stage), το οποίο περιορίζει τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να επεκταθούν διεθνώς.
Επιπλέον, η διασύνδεση της έρευνας με την αγορά παραμένει ανεπαρκής, με περιορισμένο αριθμό πανεπιστημιακών spin-offs, ενώ η προσέλκυση και παραμονή ταλαντούχων επαγγελματιών εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας.
Ο καταλυτικός ρόλος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας
Το οικοσύστημα δεν θα είχε φτάσει σε αυτό το επίπεδο χωρίς τη στήριξη στρατηγικών πρωτοβουλιών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα egg (enter•grow•go) της Eurobank, το οποίο ξεκίνησε το 2012 σε συνεργασία με το Corallia του Ερευνητικού Κέντρου “Αθηνά”. Το πρόγραμμα έχει υποστηρίξει πάνω από 1.700 επιχειρηματίες και έχει φιλοξενήσει περισσότερες από 500 startups.
Μέσα από το egg έχουν ιδρυθεί 260 εταιρείες, εκ των οποίων πολλές δραστηριοποιούνται διεθνώς, ενώ 165 ερευνητικές ομάδες από πανεπιστήμια έχουν λάβει εξειδικευμένη υποστήριξη.
Αντίστοιχα, το NBG Business Seeds της Εθνικής Τράπεζας, από το 2010 έως σήμερα, έχει λάβει 5.072 επιχειρηματικές προτάσεις, με 8.700 συμμετέχοντες. Περισσότερες από 140 ομάδες έχουν βραβευθεί με έπαθλα συνολικής αξίας 690.000 ευρώ, ενώ 21 εξ αυτών έχουν λάβει άμεση χρηματοδότηση από την Εθνική, με δεσμευμένα κεφάλαια 20 εκατ. ευρώ.
Περίπου το 1/3 των βραβευμένων επιχειρήσεων παραμένει ενεργό, αποδεικνύοντας τη βιωσιμότητα και την αξία των δράσεων αυτών. Η πρωτοβουλία βασίζεται σε συνεργασίες με 13 δημόσια πανεπιστήμια, 4 ερευνητικά κέντρα και 56 θεσμικούς φορείς, ενισχύοντας τη γέφυρα μεταξύ εκπαίδευσης, έρευνας και επιχειρηματικότητας.
Η Εθνική Τράπεζα έχει επίσης επενδύσει σε 27 venture capital σχήματα, στηρίζοντας έτσι τη χρηματοδότηση της καινοτομίας από την πρώιμη φάση έως την ωρίμανση.
Ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας, Γκίκας Χαρδούβελης, αναφέρθηκε στην έναρξη του NBG Business Seeds σε μια εποχή βαθιάς οικονομικής κρίσης, δηλώνοντας: «Η χώρα μάς χρειαζόταν στα δύσκολα και ανταποκριθήκαμε με αντικυκλική στρατηγική».
Η συμπλήρωση 15 ετών του προγράμματος σηματοδοτεί την επιτυχία ενός μακροπρόθεσμου οράματος: τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου υποστήριξης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, μέσα από δικτύωση, εκπαίδευση, χρηματοδότηση και παροχή υποδομών. Όπως υπογράμμισε ο ίδιος, «Το πρόγραμμα συνέβαλε ουσιαστικά στη δημιουργία ενός στιβαρού οικοσυστήματος καινοτομίας στην Ελλάδα».
