Οι ανησυχίες για υπερπληθυσμό αυξάνονται λόγω της ταχείας αύξησης του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι πιο πρόσφατες δημογραφικές προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών δείχνουν ότι ο πληθυσμός του πλανήτη, ο οποίος ήταν μόλις 1 δισεκατομμύριο το 1800, ξεπέρασε ήδη τα 8 δισεκατομμύρια και αναμένεται να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια μέχρι το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με μεσοπρόθεσμο σενάριο.
Τα δεδομένα αυτά προέρχονται από την έκθεση του Εργαστηρίου Δημογραφικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Όπως αναφέρεται, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται, αλλά με πιο αργούς ρυθμούς, με την ετήσια αύξηση να έχει μειωθεί από το 2% στα 0,9%, και αναμένεται να συνεχίσει να πέφτει μέχρι την πιθανή σταθεροποίηση του πληθυσμού στα τέλη του 21ου αιώνα.
Η γρήγορη αύξηση του πληθυσμού τα τελευταία 200 χρόνια αποδίδεται στην σταδιακή ένταξη διαφόρων περιοχών στη δημογραφική μετάβαση. Ιδιαίτερα στις χώρες του «Νότου», παρατηρήθηκε υψηλός ρυθμός γεννήσεων λόγω της αργής μείωσης της γονιμότητας σε συνδυασμό με τη μεγάλη πτώση της θνησιμότητας. Οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των ρυθμών μείωσης της θνησιμότητας και της γονιμότητας δημιούργησαν σημαντική αύξηση του πληθυσμού σε αυτές τις περιοχές.
Η Αφρική, και ειδικότερα η Υποσαχάρια Αφρική, παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα, καθώς η μείωση της γονιμότητας εκεί είναι πιο αργή, ενώ ο πληθυσμός παραμένει νεανικός. Σήμερα, η διάμεσος ηλικία στην Υποσαχάρια Αφρική είναι μόλις 17,6 έτη, ενώ αναμένεται να φτάσει τα 22,9 έτη μέχρι το 2050. Ο πληθυσμός της περιοχής αυτής μπορεί να διπλασιαστεί έως το 2100, φτάνοντας τα 3,4 δισεκατομμύρια άτομα. Αντίθετα, η Ευρώπη, με πληθυσμό 746 εκατομμυρίων το 2021, αναμένεται να μειωθεί στα 700 εκατομμύρια μέχρι το 2050.
Η Κίνα, η οποία κάποτε ήταν η πιο πολυπληθής χώρα, βιώνει πλέον αρνητικούς ρυθμούς πληθυσμιακής αύξησης, ενώ αντίθετα η Ινδία θα συνεχίσει να αυξάνεται. Οι προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια το 2050 και τα 10,3 δισεκατομμύρια το 2100.
Συνοψίζοντας:
- Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται για αρκετές δεκαετίες, με πιθανή σταθεροποίηση γύρω από τα 10 δισεκατομμύρια.
- Η αύξηση του πληθυσμού θα προέλθει κυρίως από την Αφρική, με το ειδικό βάρος της ηπείρου να αυξάνεται.
- Η Ινδία θα ξεπεράσει την Κίνα ως πληθυσμιακό γίγαντα.
- Η Κίνα, όπως και άλλες χώρες με γρήγορη μείωση θνησιμότητας και γονιμότητας, αντιμετωπίζει γηρασμένο πληθυσμό, γεγονός που θα δημιουργήσει σύντομα δημογραφικά προβλήματα.
Ο καθηγητής Βύρων Κοτζαμάνης υπογραμμίζει ότι, παρά τις τάσεις σύγκλισης, οι δημογραφικές ανισότητες παραμένουν έντονες σε παγκόσμιο επίπεδο, με διαφοροποιήσεις στον αριθμό των παιδιών, τις συνθήκες ζωής και τις μεταναστευτικές ροές. Αν η παγκόσμια κατανάλωση συνεχίσει να ακολουθεί τα πρότυπα των ανεπτυγμένων χωρών, οι φυσικοί πόροι θα εξαντληθούν σύντομα. Η πρόκληση είναι να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των περισσότερων ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα να προστατευθεί το περιβάλλον και να μειωθεί το οικολογικό αποτύπωμα των πλουσιότερων.
