Μια ανατρεπτική αρχαιολογική ανακάλυψη κοντά στην Ιερουσαλήμ προκαλεί αμφισβήτηση στις καθιερωμένες αντιλήψεις σχετικά με τον ασκητισμό κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο Επιστημών Weizmann και την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων ανακάλυψε τα λείψανα μιας γυναίκας σε μία ταφή που παραδοσιακά σχετίζεται με άνδρες ασκητές. Η ανακάλυψη αυτή εγείρει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στις ακραίες θρησκευτικές πρακτικές του 5ου αιώνα μ.Χ.
Κατά τις ανασκαφές στο Khirbat el-Masani, μια τοποθεσία που φιλοξενούσε βυζαντινό μοναστήρι από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα, αποκαλύφθηκαν πολλοί τάφοι, εκ των οποίων ορισμένοι περιλάμβαναν σορούς αλυσοδεμένες, μια πρακτική συνδεδεμένη με τον ασκητισμό. Αυτή η ταφή προκάλεσε την αρχική υποψία των ερευνητών ότι το άτομο που είχε ταφεί ήταν άνδρας, καθώς ο ασκητισμός με αλυσίδες ήταν συνήθως ανδρική πρακτική. Ωστόσο, η κατάσταση των οστών δεν επέτρεψε να προσδιοριστεί με σιγουριά το φύλο του νεκρού μέσω παραδοσιακών μεθόδων.
Για την ανάλυση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια καινοτόμο τεχνική που εξετάζει τις πρωτεΐνες του σμάλτου των δοντιών για να προσδιορίσουν το βιολογικό φύλο του ατόμου. Μέσω αυτής της μεθόδου, αναλύθηκε η παρουσία της πρωτεΐνης αμελογενίνης, που διαφοροποιείται στο χρωμόσωμα Χ και Υ. Η απουσία της ανδρικής παραλλαγής (AmelY) επιβεβαίωσε ότι η σορός ανήκε σε γυναίκα.
Αυτό το εύρημα προκαλεί αναθεώρηση των παραδοσιακών αντιλήψεων περί ασκητισμού και των γυναικείων συμμετοχών σε ακραίες θρησκευτικές πρακτικές. Ενώ είναι γνωστές περιπτώσεις γυναικών που υιοθέτησαν ασκητικό τρόπο ζωής, δεν υπήρχαν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι γυναίκες συμμετείχαν σε τόσο ακραίες θρησκευτικές πρακτικές, όπως η χρήση αλυσίδων.
Το μοναστήρι, το οποίο βρισκόταν σε στρατηγική θέση κατά μήκος της χριστιανικής οδού προς την Ιερουσαλήμ, ήταν σημαντικό για την θρησκευτική ζωή της βυζαντινής εποχής και πιθανώς προσελκύει πολλές γυναίκες πιστές. Η παρουσία της γυναίκας σε αυτήν την ταφή αποκαλύπτει πιθανόν μια πιο ενεργή συμμετοχή των γυναικών σε αυστηρές ασκητικές πρακτικές από ό,τι είχε προηγουμένως αναγνωριστεί.
Αυτή η ανακάλυψη θέτει σε αμφισβήτηση τις υπάρχουσες αφηγήσεις για τη θέση των γυναικών στη θρησκευτική και πνευματική ζωή του Βυζαντίου, και αναδεικνύει τη σημασία των μοναστηριών ως κέντρα πνευματικότητας και στέγες για αυστηρές πρακτικές εξαγνισμού. Οι ερευνητές επισημαίνουν τη σημασία της συνέχισης αυτών των ανασκαφών και της αξιοποίησης νέων επιστημονικών μεθόδων για να επανεκτιμηθεί η συμμετοχή των γυναικών στον ασκητισμό, ανοίγοντας τον δρόμο για νέες ανακαλύψεις που θα αλλάξουν την κατανόησή μας για την γυναικεία πνευματικότητα στη βυζαντινή εποχή.
