Πολλοί από εμάς έχουμε βιώσει στιγμές όπου κάτι καλό μας συνέβη μετά από μια καλή πράξη, ή ίσως ένα αρνητικό γεγονός στη ζωή κάποιου άλλου φάνηκε να είναι μια “καρμική” τιμωρία για τις πράξεις του. Όμως, μήπως η αντίληψή μας για το κάρμα δεν είναι τόσο αντικειμενική όσο νομίζουμε; Μια νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι το πώς αντιλαμβανόμαστε το κάρμα για τον εαυτό μας διαφέρει σημαντικά από τον τρόπο που το βλέπουμε για τους άλλους, προκαλώντας μια αναπάντεχη «διπλή μέτρα και διπλή σταθμά» ακόμα και στο θέμα της συμπαντικής δικαιοσύνης.
Η μελέτη που διεξήχθη από την ομάδα ψυχολόγων του York University, και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology of Religion and Spirituality, εξετάζει τις αντιφάσεις στη σχέση μας με το κάρμα. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά: οι άνθρωποι θυμούνται συνήθως τις θετικές «καρμικές» εμπειρίες από τη ζωή τους, ενώ ταυτόχρονα ανατρέχουν σε αρνητικά γεγονότα όταν σκέφτονται το κάρμα των άλλων.
Τα Εμπειρικά Δεδομένα της Έρευνας
Η ομάδα των ερευνητών, υπό την καθοδήγηση της Δρ. Cindel White, ανάλυσε τις αντιλήψεις για το κάρμα σε περισσότερους από 2.000 συμμετέχοντες από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Σιγκαπούρη και την Ινδία. Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: όταν οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ανακαλέσουν προσωπικές εμπειρίες με το κάρμα, το 60% θυμήθηκε θετικά γεγονότα. Ωστόσο, όταν ερωτήθηκαν για το κάρμα που αφορά τους άλλους, το 92% επικεντρώθηκε σε αρνητικά περιστατικά.
Αυτό το φαινόμενο της «διπλής αντίληψης» φαίνεται να είναι παγκόσμιο, αν και πιο έντονο σε χώρες με δυτικό προσανατολισμό, όπως οι ΗΠΑ, σύμφωνα με την έρευνα. Στην Αμερική, το 71% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι συνήθως αποδίδουν τη θετική τους τύχη σε καλές πράξεις του παρελθόντος, ενώ στη Σιγκαπούρη και την Ινδία η διάκριση αυτή ήταν λιγότερο έντονη.
Πολιτισμικές Διαφορές και Ψυχολογικά Κίνητρα
Οι διαφορές στον τρόπο που οι άνθρωποι βλέπουν το κάρμα τους και των άλλων φαίνεται να σχετίζονται με τις πολιτισμικές και θρησκευτικές τους ρίζες. Στις χώρες όπου το κάρμα έχει πιο έντονη θρησκευτική διάσταση, όπως η Ινδία και η Σιγκαπούρη, η διάκριση μεταξύ του «καλού» και του «κακού» κάρμα δεν είναι τόσο εμφανής. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, όπου η έννοια του κάρμα έχει περισσότερο διαχυθεί στην καθημερινή κουλτούρα, οι άνθρωποι φαίνεται να αποδίδουν σχεδόν πάντα θετικά αποτελέσματα στις δικές τους καλές πράξεις.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η έρευνα αποκάλυψε πως όταν οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αξιολογήσουν το κάρμα σε μια κλίμακα θετικού και αρνητικού, οι Αμερικανοί βαθμολόγησαν τις προσωπικές τους εμπειρίες κάρμα κατά μέσο όρο 4,89 σε μια κλίμακα 7, ενώ για το κάρμα των άλλων έδωσαν βαθμολογία 3,54.
Η Ανθρώπινη Επιθυμία για Δικαιοσύνη
Αυτή η ψυχική «διαστρέβλωση» της αντίληψης για το κάρμα φαίνεται να εξυπηρετεί μια ψυχολογική ανάγκη για δικαιοσύνη. Όταν μας συμβαίνει κάτι καλό, συχνά το αποδίδουμε στην καλή μας συμπεριφορά ή τις θετικές μας πράξεις. Αντίθετα, όταν κάτι κακό συμβαίνει σε άλλους, είναι εύκολο να το δούμε ως καρμική τιμωρία για τις αρνητικές τους πράξεις.
Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτή η νοητική προκατάληψη εμφανίζεται μόνο όταν θυμόμαστε αυθόρμητα περιστατικά. Όταν όμως οι συμμετέχοντες εξετάζουν τις γενικές αρχές του κάρμα, χωρίς προσωπικές αναμνήσεις, δεν δείχνουν καμία προκατάληψη και συμφωνούν ότι το κάρμα λειτουργεί το ίδιο για όλους.
Συμπεράσματα: Η Ανθρώπινη Τάση για Αδικία ή Ψυχολογική Άμυνα;
Το φαινόμενο της «διπλής μέτρησης» στο κάρμα αποκαλύπτει τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη για δικαιοσύνη και την τάση να προστατεύουμε τη θετική μας εικόνα για τον εαυτό μας. Αν και το κάρμα θεωρείται μια παγκόσμια έννοια που δεν κάνει διακρίσεις, η ερμηνεία του φαίνεται να εξαρτάται από το ποιος το ζει και από πού προέρχεται. Και ίσως, τελικά, το κάρμα να μην είναι τόσο αντικειμενικό όσο νομίζουμε – ή τουλάχιστον όχι όταν το ερμηνεύουμε για τους άλλους.
