Αντίστροφη μέτρηση για το τέλος των τεκμηρίων: Ανατροπή στον τρόπο φορολόγησης αυτοκινήτων και ελεύθερων επαγγελματιών

Οδεύει προς το τέλος μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και συχνά άδικες πρακτικές της ελληνικής φορολογίας: τα τεκμήρια διαβίωσης. Ειδικά τα τεκμήρια που σχετίζονται με τα ΙΧ αυτοκίνητα, τα οποία εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες, πρόκειται να αποτελέσουν παρελθόν μέχρι το 2027, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών.

Ο τεκμαρτός προσδιορισμός εισοδήματος, βασισμένος στην κατοχή περιουσιακών στοιχείων όπως κατοικίες και οχήματα, θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 και έγινε ευρέως αποδεκτός στη δεκαετία του 1980. Η αυστηρότερη εφαρμογή του ξεκίνησε από το 2010, στο πλαίσιο των μέτρων λιτότητας της εποχής των Μνημονίων. Παρότι θεωρήθηκε προσωρινό μέτρο, η χρήση του παραμένει μέχρι σήμερα, παρά την πρόοδο στην ψηφιοποίηση της φορολογικής διοίκησης.

Τι σημαίνουν τα τεκμήρια για τα αυτοκίνητα σήμερα

Η εφορία εκτιμά το ελάχιστο εισόδημα που πρέπει να έχει κάποιος, βάσει στοιχείων όπως ο κυβισμός του ΙΧ που διαθέτει. Για παράδειγμα:

• Έως 1.200 κυβικά: τεκμήριο 4.000 €
• 1.201 – 2.000 κυβικά: 5.000 – 12.000 €
• 2.001 – 3.000 κυβικά: 12.000 – 20.000 €
• Πάνω από 3.000 κυβικά: άνω των 20.000 €

Αυτό σημαίνει πως ακόμη κι ένας άνεργος πολίτης, αν κατέχει ένα παλιό αυτοκίνητο 1.400 κυβικών, μπορεί να φορολογηθεί σαν να είχε εισόδημα πάνω από 6.000 ευρώ, ανεξαρτήτως του πόσο αγόρασε το όχημα.

Χρονοδιάγραμμα κατάργησης των τεκμηρίων

Το Υπουργείο Οικονομικών έχει σχεδιάσει ένα σαφές πλάνο τριετίας που προβλέπει:

• 2025: Εφαρμογή πρώτων στοχευμένων αλλαγών, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού που επηρεάζει το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα.
• 2026: Πλήρης ενεργοποίηση όλων των ψηφιακών εργαλείων ελέγχου (myDATA, e-τιμολόγηση, IRIS, κ.λπ.).
• 2027: Οριστική κατάργηση του τεκμαρτού προσδιορισμού εισοδήματος και αντικατάστασή του με ακριβή δεδομένα πραγματικών εσόδων.

Η κατάργηση των τεκμηρίων θα έχει αντίκτυπο σε περισσότερους από 700.000 ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, καθώς και σε εκατοντάδες χιλιάδες κατόχους ΙΧ, κυρίως οικογενειάρχες με οχήματα μεσαίας και μεγάλης κατηγορίας.

Η ψηφιοποίηση αλλάζει τα δεδομένα

Με τα νέα εργαλεία ψηφιακού ελέγχου, η Εφορία θα έχει πλέον πλήρη εικόνα των πραγματικών συναλλαγών κάθε φορολογουμένου, καταργώντας την ανάγκη χρήσης τεκμηρίων. Συγκεκριμένα:

• myDATA: Ψηφιακή καταγραφή όλων των εσόδων και αποδείξεων.
• Ψηφιακό πελατολόγιο: Υποχρεωτικό από 1/7/2025 αρχικά στον κλάδο του αυτοκινήτου.
• IRIS: Διασύνδεση για άμεσες πληρωμές από 1/11/2025 για όλες τις επιχειρήσεις.
• Ψηφιακό δελτίο αποστολής: Υποχρεωτικό από 2/6/2025 για επιχειρήσεις με τζίρο >200.000 € και για όλους από 1/12/2025.
• Ηλεκτρονική τιμολόγηση: Από το φθινόπωρο του 2025, σε φάσεις για όλους τους επαγγελματικούς κλάδους.

Τι άλλο αλλάζει για τους ελεύθερους επαγγελματίες

• Εξετάζεται η αύξηση των φορολογικών εκπτώσεων για επιχειρήσεις χωρίς προσωπικό που έχουν σταθερή λειτουργία επί 4-5 έτη.
• Αναμένεται επαναπροσδιορισμός των ΚΑΔ (Κωδικών Αριθμών Δραστηριότητας), ώστε να διορθωθούν στρεβλώσεις σε επαγγελματίες με υψηλό κύκλο εργασιών που σήμερα επιβαρύνονται με επιπλέον φόρους.

Συμπέρασμα

Η κατάργηση των τεκμηρίων αποτελεί μια πολυαναμενόμενη αλλαγή για χιλιάδες φορολογουμένους που επωμίζονταν άδικες επιβαρύνσεις, ανεξαρτήτως του πραγματικού τους εισοδήματος. Το 2027 φαίνεται να είναι το έτος-ορόσημο για τη μετάβαση σε μια πιο δίκαιη και ψηφιακά τεκμηριωμένη φορολογία. Μέχρι τότε, οι πολίτες καλούνται να είναι ενήμεροι για τις εξελίξεις και τις αλλαγές που σταδιακά θα διαμορφώνουν ένα νέο φορολογικό τοπίο.