Ο τρόπος ζωής, οι κοινωνικές συνθήκες και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην υγεία και τη μακροζωία, υπερβαίνοντας την επιρροή της γενετικής προδιάθεσης. Αυτό προκύπτει από έρευνα του ερευνητικού κέντρου «Oxford Population Health» του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine.
Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα σχεδόν 500.000 ατόμων από τη Βρετανική Βιοτράπεζα (UK Biobank), εξετάζοντας την επίδραση 164 περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων σε 22 σοβαρές ασθένειες, καθώς και στον κίνδυνο θανάτου. Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες εξηγούν το 17% της μεταβλητότητας του κινδύνου θανάτου, ενώ η γενετική προδιάθεση συμβάλλει μόλις κατά 2%.
Μεταξύ των ισχυρότερων παραγόντων που επηρεάζουν τη θνησιμότητα και τη γήρανση αναδείχθηκαν το κάπνισμα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η φυσική δραστηριότητα και οι συνθήκες διαβίωσης. Το κάπνισμα σχετίστηκε με 21 ασθένειες, ενώ οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες, όπως το εισόδημα και η απασχόληση, συνδέθηκαν με 19 ασθένειες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 92% των περιβαλλοντικών παραγόντων που εντοπίστηκαν είναι τροποποιήσιμοι, κάτι που σημαίνει ότι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο χρόνιων παθήσεων. Επιπλέον, πρώιμες εμπειρίες, όπως το σωματικό βάρος στην παιδική ηλικία ή η έκθεση σε καπνό κατά τη βρεφική ηλικία, φάνηκαν να έχουν επιπτώσεις δεκαετίες αργότερα.
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είχαν μεγαλύτερη επίδραση σε παθήσεις των πνευμόνων, της καρδιάς και του ήπατος, ενώ οι γενετικοί κίνδυνοι σχετίζονταν περισσότερο με την άνοια και τον καρκίνο του μαστού.
Η καθηγήτρια Κορνέλια βαν Ντουν, επικεφαλής της μελέτης, τόνισε ότι «η καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το περιβάλλον και οι καθημερινές μας συνήθειες επηρεάζουν τη γήρανση μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης». Η μελέτη ανοίγει νέους δρόμους για στοχευμένες παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη δημόσια υγεία και να επιμηκύνουν τη διάρκεια ζωής με καλύτερη ποιότητα.
